Als inleiding op de tweedaagse training ‘Authentiek & Dienend Leiderschap – Haal meer winst uit je leiderschapsstijl’* schrijf ik dit artikel.

De ene leider vertelt je hoe je het moet doen. De andere leider laat je juist liever los en het zelf uitzoeken. Weer een ander zoekt hierin liever het midden. Een vierde leider is meer managend bezig. Een vijfde houdt vooral de sfeer erin en staat middenin de groep. Een zesde soort leider…

En zo zijn er volgens mij (en anderen**) maar liefst negen soorten of typen leiders. En hoewel ze allemaal prima zijn, je ze allemaal ergens in jezelf herkent en je van alle typen dus ook iets kunt leren, is er toch maar één type leiderschap waarvan je zegt: die zit mij als gegoten. Zo denk ik. Zo werk ik graag.

Je wilt natuurlijk weten hoe die soorten leiderschap eruit zien. Hieronder staan ze. Ik schrijf er steeds iets korts bij, wat ik tijdens de tweedaagse verder uitwerk en uitdiep. Ik beschrijf steeds het gezonde niveau. Bedenk dat er in elk type gezonde, gemiddelde en ongezonde niveaus zijn op te merken. Alleen een eerlijk en opbouwend zelfonderzoek brengt dat niveau naar de oppervlakte. (NB. In onderstaande lijst is ‘hij’ uiteraard ook ‘zij’.)

Ik baseer de soorten leiderschap op het enneagram, een negen-typen model dat inzicht geeft in onze onbewuste en automatische gedragspatronen, op denk-, doe- en gevoelsniveau.

DE NEGEN SOORTEN LEIDERS(chapsstijlen)

1. De Stabilisator. Dit type kan op intuïtie onrust aanpakken. Bedrijven in rustig vaarwater brengen. Vooral als het op moraliteit aankomt (normen en waarden) is dit type sterk, omdat het tegengif kan aanbieden als de normen te hard en strikt worden neergezet. ‘Je moet gewoon doen wat er van je verwacht wordt’ kan door dit type naar een hoger en mooier niveau worden getild: ‘Werk vanuit meer rust en ontspanning aan onze gezamenlijke doelen.’ Oftewel: van norm naar deugd. Van ‘moeten’ naar waarden.

Bekende Personen: Nelson Mandela, Marianna Thieme, Esther Ouwehand, Margaret Thatcher, Johan Cruijff, Rinus Michels

2. De Begeleider. Dit type leider staat altijd voor je klaar: gevend, helpend, dienstbaar, nederig, ondersteunend en adviserend. Hij beschikt over de gave om werknemers zich geaccepteerd en geliefd te laten voelen. Hij cijfert zichzelf eenvoudig en warmhartig weg om anderen tot bloei te laten komen. Deze leider werkt vanuit zijn gevoelens die hij ook laat zien. Hij stuurt aan op de eigen wil en vrijheid van elk teamlid.

Bekende Personen: Jesse Klaver, Justin Trudeau, Moeder Teresa, Majoor Boszhardt, koningin Maxima.

3. De Scoorder. Dit type leider is gefocust op het resultaat van het werk. Werkelijk een ster in het bereiken van doelen. Hij vindt altijd een weg, hij is altijd hoopgevend. Al managend en organiserend helpt hij het team op weg richting het einddoel. Hij loopt graag en snel voorop en kan doelen zowel verdedigen als aanvallen. Hij kan keeper en spits tegelijk zijn. Lekker in zijn vel blijft hij echter verbonden met zijn team, het middenveld. Sámen naar het doel!

Bekende Personen: Gert-Jan Segers, Carola Schouten, John de Mol, Arjen Robben.

4. De Individualist. De meeste sensitieve leider onder de leiders. Deze leider voelt haarscherp aan wat er in het team speelt, en speelt daar op in. Dat maakt dit type, ook voor zijn eigen gevoel, echt uniek in zijn soort. Zowel de authenticiteit van elk teamlid als die van zichzelf staat hoog in het vaandel. Dit type leider werkt verbindend omdat hij elk type in zijn eigen, zelfstandige kracht kan zetten, diep met zichzelf en anderen verbonden.

Bekende Personen: Michelle Obama.

5. De Systeemmaker. Deze leider heeft het ijzersterke vermogen om zich terug te trekken van het team, en vanaf een afstand te kijken wat er nodig is. Nadenkend, afstemmend, analyserend en (levens)wijs voedt hij het team met de broodnodige informatie en kennis die hij heeft vergaard. Moet er misschien een andere melodie gespeeld worden? Hij kan werken aan het bewust-zijn van het team, en weet wanneer hij op het balkon en wanneer hij op de dansvloer moet staan.

Bekende Personen: Rob Jetten, Albert Einstein, Stephen Hawking, Steve Jobs.

6. De Teamplayer. Dit type leider kan op een heel natuurlijke manier opgaan in het team. Weer een voorbeeld uit het voetbal: het is het type ‘speler-manager’: de coach die zelf meevoetbalt. Vanuit een diepgewortelde loyaliteit straalt deze leider vertrouwen uit. Zowel in het team als in zichzelf. Deze leider is een teamplayer en een tembuilder. Een herder die zijn schapen kent en geen angst kent. Of beter: hij is een leider die de angst in het team en bij zichzelf moedig in de ogen durft te kijken.

Bekende Personen: George Bush jr., Jan Peter Balkenende, Geert Wilders.

7. De Aanvoerder/De Toejuicher. Deze leider ziet altijd mogelijkheden, hoe moeilijk of uitzichtloos de situatie ook kan zijn. Vanuit positiviteit, energie, luchtigheid en werkplezier gaat hij voorop in de strijd of steekt hij anderen aan om er altijd voor te blijven gaan. Deze leider gaat voor variatie en speelsheid. Lekker in het velletje fladdert hij niet overal naartoe, maar is hij gefocust op het team en de te halen doelen.

Bekende Personen: Mark Rutte, Thierry Baudet, koning Salomo (bijbel)

8. De Leider/De Bestuurder. Dit type leider is…de leider ;-)…die van nature leiderschap uitstraalt. Je ziet het in het lichaam terug. Je hoort het in het taalgebruik. Dit type leider kent de koers, weet welke kant het op moet. Krachtig, sterk, helder, direct en visionair leidt deze leider het team de goede, rechtvaardige kant op. Als dit type zich gezond voelt verbindt het kracht ook met zwakte en kwetsbaarheid. Buik (zuiver contact met je woede) en hart (zachte emoties) gaan hand in hand. Mensen gaan voor jou door het vuur!

Bekende Personen: Angela Merkel, Vladimir Putin, Donald Trump, Martin Luther King, Louis van Gaal, Joop van den Ende, Klaas Dijkhoff, koning David (bijbel)

9. De Verzoener. Op dit type leider kun je bijna niet boos worden. Hij straalt kalmte, vredigheid en rust uit. Hij heeft oog voor alle meningen en visies in het team, en geeft daarvoor de ruimte aan de hele groep. Als een natuurlijke verbinder en scheidsrechter is hij in staat om mensen of zaken die totaal los van elkaar lijken te staan, aan elkaar te lijmen. Tactvol, empathisch en geduldig werkt hij als een soort smeerolie in het team, steeds uitstralend: het gaat niet om mij, het gaat om ons. Gezond durft hij met het oog op de vrede in het team ook de conflicten aan te gaan. Lieve vrede is geen vrede. Laten we voor vurige vrede gaan!

Bekende Personen: Barack Obama, Joe Biden, Dalai Lama, Mohandas Karamchand Gandhi, koning Willem-Alexander.

Het laat mij verwonderd staan hoe wij als mensen in elkaar zitten. Wat een veelzijdigheid en veelkleurigheid. Niet normaal, toch? En het helpt mij om open te staan voor andere soorten leiders(chap). Mijn voorkeursstijl is maar één van de negen soorten. En hoe lekker is het dan om ook van de andere soorten – die ook in mij en ons zitten, maar in meer of (veel) mindere mate – te proeven.

*Op de trainingsdagen van 10 en 11 december a.s. vertel ik er graag meer over. We testen onszelf en praten en leren er dieper over door. Henk-Jan Kamsteeg biedt daarbij leiderschapstools aan, en leidt je door het vaak gevoelde spanningsveld van leiderschap en dienstbaarheid, en alles wat daarbij komt kijken. Hij doet dat fris, enthousiast en met kunde!

** Voor deze blog maakte ik gebruik van mijn eigen opgedane coach- en ervaringskennis ;-), maar ook van twee boeken. Het eerste boek heet ‘De Kernkwaliteiten van het Enneagram’ van Daniel Ofman en Rita van der Weck-Capitein. Het andere boek is net uitgekomen en heet ‘Negen Wijzen – het enneagramtype als ingang naar essentieel leiderschap’ van Anja Borgman-Heidemann en Ditta op den Dries.

Wil jij je stevig verdiepen in jouw leiderschaps-voorkeursstijl? Meld je dan hier aan voor de tweedaagse training ‘Authentiek & Dienend Leiderschap’. Henk-Jan Kamsteeg en ondergetekende hopen je op 10 en 11 december te verwelkomen op inspiratieboerderij ‘De Eemlandhoeve’ aan de rand van Bunschoten.

Deze blog is geschreven op vrijdag 13 november 2020, in de blogserie ‘9 visions’, waarin allerlei thema’s vanuit negen invalshoeken worden bekeken, op basis van het enneagram.

 

Het houdt me al jaren bezig. De vraag hoe gelovigen (of kerkelijken) en niet-gelovigen (niet-kerkelijken) elkaar werkelijk en inhoudelijk kunnen vinden, boeit me mateloos.

De plotselinge vraag in de trouwbus, en de tweet van Nico Dijkshoorn
Een paar jaar geleden sprak ik in een kerkelijke trouwdienst. Hij geloofde, zij niet. Ze wilden allebei in een kerk trouwen, en graag leidde ik de dienst. Twee families. Vijftig procent niet-gelovigen en vijftig procent gelovigen zaten voor mijn neus. Keurig verdeeld, en ongetwijfeld ook door elkaar heen.

Na de dienst stonden er buiten twee bussen klaar. Een voor de ene familie, en een voor de andere. Uiteraard stapte ik in de bus vol ongelovigen, ook omdat ik me vaak bij die mensen meer op mijn gemak voel en ik in de bus vol gelovigen niet over dominee-zijn (wat ik toen was) en de kerk hoefde te praten… Ook niet echt feest-onderwerpen, zogezegd. 🙂

Ik stap in die bus, en ga zitten aan een vierzits-tafel met drie twintigers. Een van de jonge vrouwen neemt meteen het woord, en zegt tegen me: ‘Ik vond het een mooie samenkomst en preek. Dankjewel daarvoor. Maar, eh, jij bent dus gelovig hè? En ik ben dat niet. Dus jij denkt dat ik naar de hel ga?’

Bam. Wat een vraag. Vanuit het niets.
Het gaat me nu niet even over het gesprek dat we toen voerden.
Het gaat me over het gegeven dat die vraag zomaar kwám.

En die vragen komen wel vaker vanuit het niets.
Deze week twitterde Nico Dijkshoorn, de bekende columnist bij DWDD en Voetbal International, dit:

De twee reizen 
Ik concludeer: niet alleen gelovigen, onder wie ik mijzelf reken, verlangen naar contact met niet-gelovigen. Van de andere kant gebeurt precies hetzelfde: niet-gelovigen zitten met geloofs- of religieuze vragen, en voelen de behoefte die te delen.

We hebben vragen aan elkaar. Maar in de praktijk komen we elkaar óf niet tegen óf – en dat komt denk ik vaker voor, bijvoorbeeld op de werkvloer waar gelovigen en niet-gelovigen bij elkaar zijn – voeren we het werkelijke, inhoudelijke gesprek niet. In rust. Met respect en nieuwsgierigheid. Er zit zomaar een gevoelde spanning tussen beide groepen, terwijl we naar een ont-spannend gesprek verlangen.

Beide groepen hebben wat te leren, denk ik. En ik begin bij mijn eigen groep, de gelovigen.

Gelovigen zijn gewend om vooral veel aandacht te hebben voor de relatie tussen God en henzelf. Dat wordt wel ‘de reis naar boven’ genoemd. Denk aan aandacht voor de kerkdienst, de ‘redding van onze ziel’, aanbiddingsruimte, stille tijd (persoonlijke tijd met bijbel en gebed), enz. Wat gelovigen hierbij kunnen vergeten is de eigen persoonlijkheid. Jijzelf. Wie ben jij? Waar kom jij vandaan? Welke wonden heb jij opgelopen? Wat denk jij écht zélf? Gelovigen kunnen de neiging hebben om met gebruik van religieuze taal en vormen zichzelf en hun eigen levensloop totnogtoe te vergeten. Het is alsof ze graag en lang en misschien wel voor altijd stilstaan bij de woorden die Jezus hoorde bij zijn doop (Marcus, hoofdstuk 2): ‘Dit is mijn geliefde zoon, in wie ik vreugde vond.’ Maar de woestijnreis die Jezus de weken na die doop en gehoorde stem maakte en waar hij diep met zichzelf in aanraking kwam, maken zij zelf (nog) niet. Anders gezegd: de reis naar boven is geliefd, ‘de reis naar binnen’ slaat menig gelovige liever over.

De Paus schreef het in zijn laatste encycliek: ‘Wie God wil leren kennen, maar zichzelf en zijn eigen rol in de wereld daarbij overslaat, zal God niet kunnen vinden.’

En nu de niet-gelovigen of niet-kerkelijken. Zij slaan de ‘reis naar boven’ als vanzelf over. Ze zijn vaak niet met God en geloof opgegroeid, spreken de taal niet, en hebben soms echt een aversie tegen kerk en geloof. Maar wat zij wel hebben is de tijd en ruimte om met zichzelf aan de slag te gaan. Denk aan alle mogelijkheden voor yoga, de sportschool, ontwikkelingscursussen, coaching, The School of Life, opleidingen, mindfulness, zen-trainingen, enz. enz. Niet-gelovigen staan dus eerder open voor ‘de reis naar binnen’ (Wie ben ik?) dan gelovigen, die op hun beurt God eerder “het werk” laten doen – soms ook nog eens gevoed door dogma’s en donkere mensbeelden. De kunst voor niet-gelovigen is om innerlijke ruimte te ontwikkelen tijdens hun reis naar binnen, hun tijd met zichzelf. Wat zeggen de vondsten die je daar opdoet over God, en over ‘de reis naar boven’? Hoe komt het dat veel mensen zich in een woestijn voelen lopen, alleen, zonder stem van buitenaf die resoneert met hun eigen diepe innerlijke stem: ‘Ik ben geliefd’?

Werk aan onze eigen winkels
De crux en de opening voor gesprek ligt in de ‘reis naar binnen’. Wat denk ik? Wat voel ik? Waar word ik geraakt? Waar loop ik op mijn levensweg? En kunnen we daar over sparren?

Ik hoor het in de vraag van die twintiger.

Ik zie het in de tweet van Nico Dijkshoorn.

Ik hoor het ook in de religieuze taal die gelovigen kunnen spreken om het maar niet over zichzelf te hoeven hebben.

Van beide kanten is er werk aan de winkel. En ik werk hier graag aan mee.

PS. In mijn coach- en inspiratiepraktijk Leefjijwijzer begeleid ik mensen, kerkelijk en niet-kerkelijk, om de ‘reis naar binnen’ te maken. Dat vormt de basis voor ‘de reis naar boven’ en ook voor ‘de reis naar buiten’: welk werk past bij mij? Waar ligt mijn roeping? Welk plekje is echt voor mij? De basis, de reis naar binnen, is dus de kennismaking met onszelf in al haar gelaagdheid! Zo mooi. En goed!
Overweeg het ook eens, check www.leefjijwijzer.nl.coaching of www.leefjijwijzer.nl/selfscan (geen coaching, wel leg je een stevige, duurzame basis) en neem vrijblijvend contact met me op.

Een slager, een vegetariër, een boer en een kind lopen door de wei. Ze praten met elkaar over koetjes en kalfjes. Opeens draait een van de koeien zich om en zegt tegen de groep: ‘Vertel me eens, hoe kijken jullie naar mij?’

De slager zegt: ‘Ik zal niet zeggen dat ik je als een vleesfabriek zie, maar zowel mijn klanten als ik zien je toch ook wel als een toekomstige lekkernij.’
De vegetariër schudt zijn hoofd en zegt: ‘Ik zie een prachtig dier dat helaas van behoorlijk negatieve en inefficiënte invloed is op het huidige klimaatprobleem. Daarom zal ik ook jou niet eten.
De boer zegt: ‘Ik ken je ziel, koe, net als die van je dochters, zussen en tantes. Je bent van mij. En ik zorg voor je van begin tot eind.’

‘En jij, kind, hoe kijk jij naar mij?’, vraagt de koe. Het kind loopt langzaam op de koe af, staat dan stil, en zegt: ‘Ik word een beetje bang van jou. Wat ben je groot in het echt!’

Afgelopen vrijdagavond zat ik in het publiek van Kamerbreed, een Amersfoortste talkshow, georganiseerd door de Veenkerk in samenwerking met Theater De Kamers in Vathorst. Presentator Rolinka Klein Kranenbrug praatte als een ware Eva Jinek het onderwerp van de avond – duurzaamheid & ons voedsel – aan elkaar, inclusief live-muziek en filmpjes.

Aan tafel zaten een dorpsslager, een vegetariër en een boer. Wat iedereen verwachtte, een clash tussen de slager en de vegetariër, gebeurde niet. De discussie speelde zich vooral af tussen de vegetariër en de boer. Wat gebeurde er?

De vegetariër vertelde waarom hij sinds een aantal jaar bewust geen vlees meer at. Al voor zijn studie in Wageningen vroeg hij zich af hoe de wereldwijde verdeling tussen rijkdom en armoede zo ongelijk kon zijn. Een van de oorzaken, zo ontdekte hij, was onze vleesconsumptie. Als ontwikkelingssamenwerker had hij in het buitenland ontdekt dat het houden van koeien en de daaraan gekoppelde vleesproductie een grote negatieve invloed heeft op de geldverdeling. “We moeten echt stoppen met vlees eten en overgaan op alternatieve, vegetarische producten. En dat gaat prima. Het wordt ook steeds lekkerder de laatste jaren.’

De boer aan tafel pareerde: ‘Durf in te zien wat hier gebeurt. Ik begrijp de onderliggende motivatie van vegetariërs en veganisten heel goed. Dat is een serieus te nemen drive. Maar bedenk: ook als vegetariër ben je afhankelijk van voedsel all over the world. Net als de huidige manier van productie van vlees laat dit een grote voetafdruk achter. Bedenk daarbij dat in het vegetarische menu essentiële mineralen missen die op andere manieren dienen te worden gecompenseerd. Maar vooral: voor je het weet ontstaat er een nieuwe dogmatiek of een nieuw fundamentalisme rond het wel of niet eten van vlees. Nieuwe spijswetten. Die kant wil ik niet op. Daarom pleit ik voor een lokale, regionale aanpak van ons voedsel met een kwalitatief hoogstaand aanbod van een standaard voedselpakket: brood, melk, vis, en ja, ook vlees.’

De vegetariër reageerde met de opmerking dat de (vlees)vitamine B12 op andere manieren is aan te vullen, waarop de boer reageerde dat het probleem een laag dieper ligt, en vandaaruit kan worden aangepakt. Daarna zei de vegetariër dat hij een koe als een behoorlijk inefficiënt dier in de voedselvoorziening ziet, waarop de boer zei: ‘Mensen eten geen gras, hè? Dat kunnen alleen koeien, op een uniek efficiënte manier.’

En toen werd het, helaas vond ik, tijd voor wat anders. Filmpjes en muziek. Maar ja, zo gaat dat met talkshows. Kwestie van accepteren.

Helemaal aan het eind werd het weer spannender, toen de vegetariër tegen de boer zei: ‘Het is gewoon onmogelijk om de hele wereld van vlees te voorzien. Dat gaat ten koste van de aarde. We moeten daar, denk ik, echt mee stoppen. Ik blijf bij mijn vegetarische keuze.’

En met die vraag bleef ook ik zitten. Ik liep na de talkshow op de boer af, en zei: ‘Heeft de vegetariër daar geen gelijk in? Ik bedoel: stel dat de hele wereld jouw regionale voedselstrategie omarmt, dan nog is die hele wereld – 7 miljard mensen! – toch niet van vlees te voorzien?’

Waarop de boer tegen me zei: ‘In die irreële abstracties ga ik niet mee. Wat we nu hebben te doen is klein en lokaal en regionaal te beginnen.’

Ik fiets naar huis. Gedachten flitsen door mijn hoofd. Ik denk: wat verbindt de boer en de vegetariër hier? Ik concludeer: hun liefde voor de aarde. Alleen hun oplossing of strategie verschilt. Qua diepte. Ik denk ook aan de discussies die ik met vegetariërs en vooral met veganisten heb gehad. De striktheid die ik dan vaak voel, dat fundamentalistische gelijk dat tussen ons inhing, en energie wegvreet. De humor redt me dan vaak. Ik denk: niemand wil ooit dood onder de grond liggen met een steen op zijn graf met de tekst: ‘Ik had gelijk!’ Met stenen om zich heen met dezelfde tekst…

Hoe komen we ons eigen gelijk uit? Ik merk dat ik de boer wil volgen. Omdat hij diepere lagen aanraakt, tegelijk nuchter blijft en boeren en burgers aan elkaar wil verbinden zonder aan ons eigen geweten te willen morren. De vraag is niet of we wel of niet vlees (mogen) eten, de discussie is of we ons bewust willen worden waar ons eten, inclusief ons vlees, vandaan komt. De vraag is niet ‘Vlees óf vegetarisch/veganistisch?’, de vraag is ‘Biologisch óf industrieel geproduceerd?’

Maar daaronder gaat iets diepers schuil. Wat ik vaak merk – in welke discussie dan ook – is dat we geneigd zijn om onze gedachten te vormen over onze onderbuikgevoelens. ‘Ik voel ergens dat het niet goed is om vlees te eten, dus ik denk dat het goed is om vegetariër/veganist te worden.’ Ik denk dat het de kunst is om onze gedachten niet over onze onderbuik maar over ons hart te laten waken. En dat we vanuit ons lijf eerst naar ons hart gaan in plaats van onze ratio in.

Want die beweging – van (onder)buik naar hart naar gedachten – is de meest natuurlijke.
Die zit bij ons ingebakken.
Dat zie ik om me heen.
En bij mezelf.

En bij dat kind.
Bij dat diepe respect, zelfs een ontzag-wekkende vrees, voor die koe die in het echt bedreigend groter is dan op een tekening.
Bij die enorme, rauwe, schurende lap van een tong waarbij de koe het gras afsnijdt.
Bij het exact gelijke aantal keren dat een koe linksom- en rechtsom het gras (her)kauwt.

Bij het respect voor het stukje vlees op je bord.
Waarvoor je oprecht dankbaar bent, en je de Schepper misschien wel dankt.
Dat respect hebben we – opnieuw? – te leren.
Spreken we daarom niet van op-voeding? (Met dank aan de boer voor deze diepe taalvondst!)

Wie goed kijkt, wordt respectvoller en wijzer.

Ik ben dankbaar voor zo’n Kamerbreed-tafelgesprek. Waar het best mag botsen en schuren. Gelukkig maar. Ik bedoel: als een koe haar voedsel al tig keer herkauwt, zouden wij mensen dan onze omgang met voedsel ook niet blijvend goed doorzien en doordenken?

‘DE VUURSTEEN’ – Een verhaal uit de (coach)praktijk

Terwijl de tranen over zijn wangen lopen, vertelt hij me dat hij niet weet wie hij is. Hoe hij altijd meestroomde in het gezin van vroeger. Dat hij zich tot op de dag van vandaag schikt in wat anderen van hem verwachten. Hoe hij niet betrokken wordt in de besluitvorming en de organisatie van een verjaardag omdat “ze er van uitgaan dat ik toch wel meedoe”.

Maar, zegt hij, ik heb een daad gesteld. Ik heb geweigerd om naar de verjaardag te gaan. Ik ben thuis gebleven. En ik heb geschreeuwd. In mijn huis. Tegen de muren. De schreeuw kwam er moeilijk uit, maar ik heb het gedaan!

Ik voel in al mijn vezels zijn verdriet. Het vocht achter mijn eigen ogen. Ik veeg met mijn hand mijn ogen droog en we kijken elkaar recht aan.
Hij zegt door zijn tranen heen: ‘Ik heb me nog niet eerder zo vrij gevoeld. Ik voelde vuur, diep in mij, dat oplaaide. Er zit zo ontzettend veel vuur in mij!’

Ik zeg: ‘Jongen, wat mooi. Wat goed! Je hebt je boosheid niet opgepropt en onderdrukt. Je hebt er naar geluisterd. En het geuit. Je hebt voor jezelf gekozen.’
Hij knikt.

Ik sta op, loop naar mijn telefoon, tik Spotify aan. En ik zeg: ‘Weet je, er ligt een steen in de stroom! Een vuursteen. Door jou daar gelegd. En nu loopt de stroom van het leven anders!’

En we luisteren samen.

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=1gEF2b3x8pg[/embedyt]

Dit verhaal berust op levensechte ervaring en past bij het enneagramtype 9, ‘De Vredestichter’. Een type dat zichzelf kan laten opgaan in de groep omwille van de vrede en de harmonie. Vanuit het idee: ‘Ik voel me goed als de groep om me heen zich goed voelt’ of ‘Ik ben pas iemand als ik er(gens) ben’ in plaats van ‘Ik ben die ik ben’ of om de godsnaam naar onze tijd te vertalen: ‘Ik ben mezelf’.
Het past bij het egopatroon van de Negen. Er daar heeft hij bevrijd van te worden.

Er is geen vrede zonder conflicten.
Er is geen vrede zonder conflict met jezelf aan te gaan.
Er is geen vrede zonder zorg voor jezelf.
Er is geen vrede zonder daadkracht.
Er is geen vrede zonder vuur.

Want liefde – voor God, je medemens en jezelf – is als een onuitblusbaar vuur.
Of zoals dé wereldleider ooit zei: ‘Denk niet dat ik gekomen ben om vrede te brengen. Ik ben gekomen om een vuur te ontsteken. En wat zou ik willen dat het al brandde.’
Wat prachtig om dit proces te mogen begeleiden. En wat leerzaam ook voor de (enneagramtype9)energie in mij, hoewel ik meer vanuit een ander type denk en leef, met specifieke egopatronen.

Meer weten?
Zelf begeleiding of een ander paar ogen nodig?
Kijk op mijn coachingspagina en leg een waar-achtig, authentiek fundament onder je leven! Laat jezelf bevrijden!

Ik werd getriggerd door een tweet van een gelovig man. Hij schreef over de ramp in het vluchtelingenkamp in Moria, gisternacht, onderstaand bericht:

[Waarbij O.T. verwijst naar het Oude Testament, het eerste deel van de bijbel.]

Ik had contact met hem, en vroeg hem: ‘Wat maakt deze vraag christelijk? […] Waar lees je die ruil die christenen hebben te maken?’

Hij reageerde – heel persoonlijk en bijzonder – dat dit voor hem een worsteling was die diep in zijn ziel speelt. Gedreven vanuit zijn overtuiging van Jezus’ persoonlijke barmhartigheid voor hem, en hoe Jezus die barmhartigheid zelf vormgaf, 2000 jaar geleden, in Israël. Gaaf is dat: hoe mensen de oude bijbelverhalen en de spiritueel-persoonlijke ervaring van Gods liefde-voor-henzelf koppelen aan, dit keer, de ramp in Moria.

Hij haalde twee bijbelpassages aan. De eerste was van Paulus die zijn medegelovigen oproept om zichzelf ‘als een offer in Gods dienst te stellen’ (Romeinen 12:1). De tweede komt uit Paulus’ brief aan een kerkje in Philippi, waarin hij schrijft hoe Christus zijn leven bij God inruilde voor een leven bij ons mensen, en nog dieper: bij de mensen die het het slechtst hadden: de slaven (Filippenzen 2: 5-8).

De ruil en de tweet triggerde mij dus. Waarom? Omdat ik me afvraag of wij (of we nu christen zijn of niet) bereid moeten willen zijn om onze posities te ruilen voor de posities van anderen. In dit geval: dat we ons vaak luxe leventje in Nederland ruilen voor die erbarmelijke leefomstandigheden in Moria.

Als geestelijke (denk/ziels)oefening kan ik me de vraag goed indenken. Het lijkt me ook echt goed, en helend, en zuiverend en spannend – juist dat laatste misschien wel – om bij deze vraag stil te staan. In meditatie. In stilte. In persoonlijke worsteling.

Maar letterlijk! Voor het echie! Zijn christenen – of wie dan dus ook – geroepen om hun posities in te ruilen met die van anderen die het slechter hebben? Ik denk het niet.

De eerste reden is vrij nuchter. Als luxer levende mensen hun leven zouden inruilen voor in slechter omstandigheden levende medemensen, wordt er een probleem gecreëerd. Want dan wordt de laatste groep vroeg of laat geconfronteerd met dezelfde vraag: ‘Moeten wij ons leven eigenlijk niet opnieuw inruilen?’ En je voelt het al aan: er ontstaat een eeuwig kringetje van mensen die zich afvragen of ze hun luxere positie niet zouden moeten willen inruilen voor dat van de ander…

De tweede reden gaat dieper, en is zowel theologisch als psychologisch van aard. Veel mensen, zeker gelovigen, kennen het Grote Gebod: ‘Heb je naaste lief als jezelf.’ Wie dat doet, schrijft Paulus ergens, heeft de hele Wet vervuld. Een valkuil die we kennen is dat dit Grote Gebod door bepaalde type mensen nét iets anders kan worden ingevuld. De zin ‘Heb je naaste lief als jezelf’ wordt zomaar ‘Heb je naaste lief meer dan jezelf.’

Deze subtiele aanpassing kan iedereen overkomen, maar vooral het zogenaamde Enneagramtype Twee (‘De Helper’)* is hier gevoelig voor. Dit Type heeft ergens een visie op offerbereidheid aangeleerd (gekregen: van huis uit, of vanuit de kerk) dat zegt: Het is belangrijker voor een ander te zorgen dan voor jezelf. Dát is offeren! Of jezelf weggeven. Of jezelf wegcijferen voor de ander. Het is belangrijker dat de ander zich goed voelt, dan dat jij voor jezelf zorgt. Dat is het ware offer. Dat is de ware ruil!

Ik denk niet dat God of wie dan ook dit van ons vraagt. Wij hoeven niet te doen wat Christus wel deed: ik de hel (op Golgota), jullie de hemel (nu al op aarde). Wij hoeven niet te ruilen met de vluchtelingen op Moria. Wij daarnaartoe, zij naar Nederland. Wij op hun plek, zij naar die van ons. Wat Jezus wel is, zijn wij niet: dé messias.

Gezonde offerbereidheid is niet de vrijheid en niet de eigen wil om onze plekken in te wisselen voor die van de ander (dat is eerder een – vrome – vorm van trots of vleierij!). Gezonde offerbereidheid is de vrijheid en de eigen wil om helemaal bij de ander te durven zijn, voor de ander op te komen, en zijn of haar belang hoger te achten dan ons eigen belang.

We helpen anderen niet door onszelf en onze eigen behoeften weg te cijferen en te onderdrukken. We helpen anderen wel om, vanuit gezonde nederigheid, in hun eigen positie als mens te zien, en – denkend aan de rampzalige toestand in Moria – gezamenlijk uit Moria weg te trekken en gezamenlijk te leven in een betere wereld.

Dat is het offer dat God van ons vraagt. Zo stellen wij ons, om met Paulus te spreken, ‘in dienst van God’. En dat is voor velen al lastig en niet aantrekkelijk genoeg, en inderdaad: niet alleen voor politici.

Laat het echte en unieke gebrachte offer (op Golgota of, zoals het n de Bijbel ook genoemd wordt: Moria!) maar aan onze God over, die in de persoon van Jezus Christus zijn ware gezicht liet zien, en ons bevrijdde en nog altijd wil bevrijden uit het slavenkamp van onze trots – hoe goed en mooi we die trots ook kunnen inpakken.

PS. Herken je dit type of dit patroon (dat je altijd bereid zou moeten (willen) zijn om te helpen) in je eigen leven – en wil je daarmee aan de slag? En hou je van de combinatie tussen doordachte en doorleefde theologie (bijbel) en psychologie? Neem dan eens een kijkje op mijn coachingspagina, of doe de SelfScan om te checken of je ander type bent, of patroon hebt opgebouwd!

* Hieronder zie je het patroon van EnneagramType 2. Hulp nodig bij het begrijpen? Neem contact met me op.

Op Facebook schreef ik op 15 juli 2020:

Ik hoop dat er in onze samenleving en in de kerk, misschien juist ook door de coronacrisis, meer ruimte komt voor…

1. ergernis, zuivere verontwaardiging (i.p.v. perfectie);
2. eigen behoeften (i.p.v. altijd voor de ander klaar moeten staan);
3. falen (i.p.v. winst-, groei- en succesformules);
4. alledaagsheid (i.p.v. bijzonder en uniek willen zijn);
5. het niet-weten, het mysterie (i.p.v. kennis en zeker weten);
6. fouten durven maken (i.p.v. verzekerde veiligheid);
7. pijn (i.p.v. genot en leukigheid);
8. kwetsbaarheid (i.p.v. machtsdenken);
9. conflicten in de ogen durven kijken (i.p.v. vermijden).

Er volgde een reactie van M.:

‘Wat is er mis David met de ‘i.p.v. doe dingen’?
Dat is juist wat ik mis van “vroeger”. We stonden kerkelijk veel meer voor elkaar klaar, we individualiseren juist meer, we denken erg veel aan ons zelf en zijn ’s avonds te moe om nog de deur uit te gaan. Ik mis het en tegelijkertijd maak ik er zelf ook deel van uit… Toch vind ik dat we juist hier tegen moeten vechten! Jezus zegt: omzien naar elkaar! De hele bijbel spreekt over naar elkaar omzien.

Ik vroeg M.: ‘Reageer je vooral op punt 2?’

Ze zei: ‘Klopt. We worden egoïstischer.’

Na een week reageerde ik.

—

Beste M.,

Ik voel met je mee dat het raar klinkt als ik schrijf dat er meer ruimte moet komen voor onze eigen behoeften. Wat je zegt: We moeten er toch juist voor elkaar zijn…? En niet egoïstisch?

Een paar dingen:

1. Ruimte maken voor eigen behoeften is geen ruimte maken voor egoïsme. Egoïsme kan wel een valkuil worden. Of een gevolg van steeds maar ruimte maken voor jezelf en eigen behoeften.

Ik denk dat ruimte maken voor je eigen behoeften een noodzakelijke voorwaarde is om er echt, helemaal en onvoorwaardelijk voor anderen te kunnen zijn.

2. Zowel in als buiten de kerk kan de hardnekkige overtuiging bestaan om er meer voor anderen te (moeten) zijn dan voor jezelf. Waarschijnlijk is dit een gevolg van Paulus’ opdracht om het belang van de ander hoger te achten dan het eigenbelang. Maar dat gaat over iets anders dan de verhouding tussen naastenliefde en zelfliefde, waarover ik het hier heb.

Andermans belang en ons eigen belang speelt bijvoorbeeld in de zwarte-pieten-discussie. Of als onderdeel in het wel of niet vlees eten.

Naastenliefde en zelfliefde spelen een rol op sociaal gezondheidsniveau. Hoe kun je de ander liefhebben als je niet NET ZOVEEL van jezelf houdt? Hoe kun je in andermans behoeften voorzien als je niet NET ZOVEEL zorg verleent aan je eigen behoeften?

3. Toen ik dominee was en nu ik als coach werk, kom ik mensen tegen die in dat laatste vastlopen. Ze zorgen zoveel voor de ander dat ze zichzelf en hun eigen behoeften vergeten. En wat denken ze? Dat zij daarmee doen wat God/Jezus/hunouders/dedorpscultuur/demaatschappij/dewereld/ofwieofwatdanook van hen vraagt.

Het is erg pijnlijk voor dit type mensen, maar zeker ook troostvol om te horen dat God zegt dat ‘we onze naaste moeten liefhebben ALS onszelf.’ Veel christenen, vooral type-2-mensen (in het enneagram), hebben daar van gemaakt: ‘Je moet de ander EIGENLIJK MEER liefhebben DAN jezelf.’

En je raadt het al: overspanning, oververmoeidheid, burn-out met daaronder een negatief zelfbeeld… is het gevolg. Want: ‘Ik doe zoveel voor de ander… en ik krijg er niks voor terug. Terwijl ik het echt goed doe, en goed bedoel, en…’

Zolang wij, ook in de kerk, geen zorgdragen voor onze eigen behoeften is het wachten op problemen. Want wat is het gevolg? Dat stiekem de ander die wij liefhebben, die wij helpen, voor wie wij zorgen, de vervuller van onze eigen behoeften moet zijn. (Met dankbaarheid of verering bijvoorbeeld, maar dat vervult nooit, dus je blijft anderen helpen, enzovoort, enzovoort).

Dat lijkt nederig. (‘Ik red me wel, ik hoef niet voor mezelf te zorgen. Het gaat niet om mijn, maar om jouw behoeften.’

Een grote valkuil voor hulpverleners, dominees, coaches, enz.)

Maar het is trots. (Lees de zin hierboven tussen haakjes nog maar eens, en vóel hem maar eens.)

Daarom hoop ik dat er in de kerk en in de samenleving meer ruimte komt voor eigen behoeften.

Maar bovenal hoop ik op wat er tevoorschijn komt als de eigen behoeften gaan schuren met andermans behoeften. Als we voor beiden zorgdragen.

HEB JE NAASTE LIEF ÁLS JEZELF.

PS. Jezus gaat ons voor, ook in de zelfzorg. Hij voorzag de trots toen de menigte hem koning wilde maken. Hij ging terug naar zijn diepste eigen behoeften, en bad de hele nacht alleen. Daarna kon hij weer verder. (Terwijl hij waarschijnlijk een hele goede, Davidiaanse koning zou kunnen zijn. Wat hij uiteindelijk ook werd, maar dan anders dan, eh, de koning David van toen.)

En zelfs aan het kruis, zorgde Jezus voor zichzelf. ‘Ik heb dorst’. Geen valse vroomheid of een ongezond messiascomplex bij onze Heer, in de zin van: ‘Ik hang hier voor de hele wereld, dus om mijn eigen behoeften gaat het vanaf nu niet meer.’

Supergezonde zelfzorg (voor ons lichaam en onze ziel) is de bodem voor de fysieke zorg en zielzorg die we anderen verlenen.

Kun je hier iets mee, M.?

Nooit gedacht dat ik dat woord – ‘goedertierenheid’ – nog eens hardop zou zeggen. Maar ik flapte dat oud-kerkelijke woord er zo uit.

Op mijn seculiere enneagram-opleiding.

Als groep zijn we gewend om elke studiedag te eindigen met een woord of zin, die we meenemen naar huis. Op die bewuste dag hadden we stilgestaan bij het enneagramtype 1: ‘De Perfectionist’. Vooral het interview tussen een van de opleiders met een van de 14 groepsleden – een Type Eén – was bij mij blijven hangen.

Dit ‘schild’ past bij dit type:

Heel kort:

• Een type 1 gaat voor perfectie. Dat is zijn verleiding. Het typische voorbeeld dat is veel typen één ab-so-luut niet tegen spelfouten kan. Daar moet iets van gezegd worden.
• Ergernis wordt vermeden. Tenminste: zichtbare ergernis. Je zult een Eén niet snel boos zien. Maar vanbinnen kan het borrelen en koken en staat het ‘morele kompas’ constant aan.
• Die boosheid wordt als het ware gereguleerd en veranderd. Het afweermechanisme verandert de boosheid en ergernis in iets anders wat als substituut naar buiten komt. De woede wordt onderdrukt, en de precieze formulering of de corrigerende opmerking komt eruit. (Behalve als er genoeg zegeltjes zijn gespaard – en de bom kan ontploffen.)
• De Eén heeft de energie van de Zeven te pakken: de spontaniteit, de zelfspot, de relativiteit van het leven. ‘Moeten’ mag ‘ont-moeten’ worden, waardoor er ruimte komt voor de echte, de ware ontmoeting. Met anderen. En ook met jezelf.
• Hoe dan? Het enneagram biedt het Hogere Idee aan: volmaaktheid. De volmaaktheid bestaat al. Goedheid bestaat al. Dat geloof of dat ‘weten’ kan de Eén rustiger en minder geagiteerd maken. Ook kan het ervoor zorgen dat de woede, een prachtige en noodzakelijke emotie op een gezonde manier wordt gekanaliseerd. Met woede is niks mis, zoals met geen enkele emotie iets mis is. Alle emoties zijn neutraal, nodig en puur. Maar het maakt natuurlijk wel verschil of de woede meester over jou is, of andersom: dat jij je woede beheer(s)t.*1

Als christen-coach breng ik graag het Hoogste Idee binnen. Of nog liever: het Hoogste Zijn. En sterker nog: ik probeer te leven en te coachen vanuit het Zijn. Vanuit de naam van God: ‘Ik ben’. De godsnaam die Jezus van Nazaret toepast op zichzelf. Waar hij zelfs zo dicht tegenaan schuurt dat vereenzelviging tussen Jezus en de Naam ons als een mysterie-in-levende-lijve tegemoetkomt:

• ‘Ik ben… het leven.’
• ‘Ik ben… de deur voor de schapen.’
• ‘Ik ben…het leven.’
• ‘Ik ben… het licht voor de wereld’
• ‘Ik ben…(het)’ en de soldaten die Jezus in de tuin van Getsemané arresteren, vallen op de grond als ze die woorden horen.

Via de bijbel en in persoonlijke ervaringen heb ik Jezus leren kennen als de goede. Een man die perfectie nastreefde en – gelukkig! – niet te snel zei dat imperfectie ook al goed genoeg is. Ja echt, gelukkig. Ik begrijp dat perfectionisme een last kan zijn. Ik ken dat zelf ook. Maar om dan te zeggen dat perfectie er helemaal niet toe doet en dat imperfectie ook prima is… daarmee doen we Jezus en het Type Eén (om ons heen, en altijd voor een deel in alle andere typen) echt geen recht. Perfectie is een perfect streven, zou ik willen zeggen. Of in de woorden van Jezus: ‘Wat voor bijzonders doe je als je alleen je vrienden liefhebt en voor feestjes uitnodigt. Ik zeg tegen jullie: ‘Heb je vijanden lief. Wees volmaakt zoals mijn vader volmaakt is.’*2

De vraag is niet: Is perfectionisme goed of fout? De vraag is: uit welke bron leef je het volmaakte leven uit en heb je de rust en de (zelf)liefde om fouten en imperfectie onder ogen te komen, en te erkennen, en te belijden, en om vergeving te vragen? Volmaaktheid en perfectie kunnen, net als de Verleidingen van alle andere enneagramtypen, op een gezonde manier worden uitgeleefd.

Met perfectie en volmaakte goedheid is niets verkeerd. Integendeel. Daarom moest ik aan dat oude, rare, alleen nog in oude kerken en oude psalmberijmingen gebruikte woord denken. En toen ik aan de beurt was, zei ik:

‘Goedertierenheid, zou ik als samenvatting van vandaag willen zeggen.’

En ik voegde eraan toe: ‘Dat is een oud woord dat ik vanuit de kerk ken. Het is een vertaling van het Hebreeuwse woord ‘chèsèd’, dat vaak wordt vertaald met ‘genade’ of, veel zwakker in de nieuwste bijbelvertalingen, met ‘liefde’. Goedertierenheid zie ik zo voor me: het tiert goedheid om ons heen.’

Bewust of onbewust leven we in God, die (er) is. We zijn in hem. We bewegen ons elke dag in hem.*3 Aldus Paulus.*4 En dat geloof geeft ons iets wat veel Typen Eén heel goed aanvoelen en ons kunnen leren: verantwoordelijkheid, respect, discipline, integriteit, betrouwbaarheid en ja… ook mooi, goed en keurig taalgebruik en taalgevoel. Heerlijk.

Ja, echt. Heer-lijk. 🙂

*1 Beheerste woede zie ik ook bij Jezus. In het verhaal van de tempelreiniging (zie Johannes, hoofdstuk 2). Hij is pislink. Echt ontzettend kwaad als hij ziet dat de tempel in Jeruzalem een vercommercialiseerd handelshuis is geworden. ‘U mag gratis naar onze God, bij betaling van slechts [noem een bedrag] voor een schaap of duif…’

De gemiddelde Facebook-LinkedIn-verkoop-strategie, zeg maar. ‘Bij een bestelling van 50 euro, ontvangt u gratis…’

Gelovigen en niet-gelovigen, het zijn net mensen.

Tegen forse betaling-met-rente kon je als niet-Jood de tempel dus in. Jezus kan het niet langer aanzien, rent het tempelplein op, en tierend en schreeuwend gooit hij de tafels omver en slaat hij met een touw om zich heen. Beheerst, dat wel. Beheerst in de zin, dat hij geen mensen maar voorwerpen slaat. Zoals het beter is om met de deur te slaan dan je boosheid op je partner of je kinderen of op wie dan ook uit te leven.

En vergeef me alsjeblieft het woord ‘beter’. ‘Beter’ wil hier niet zeggen dat het alternatief goed is.

*2 Zie Matteüs, hoofdstuk 5 vers 48.

*3 Zie Handelingen, hoofdstuk 17 vers 28.

*4 Paulus zie ik als een Enneagramtype Eén. Hij was als Jood fel tegenstander van de nieuwe groepering, de Jezus-beweging, en wilde deze beweging het zwijgen opleggen. Door vervolging, marteling en gevangenschap. Op een van die dagen ontmoet hij in een visioen Jezus. Als bij heldere donderslag ziet Paulus letterlijk het licht, en raakt hij een paar dagen het zicht totaal kwijt. Zijn gedrevenheid en fanatisme – een typische trek van Enen – wordt langzaamaan gezonder en zijn temperament serener en milder – zie de deugd van Type Eèn. Hij heeft alleen last van (waarschijnlijk) een lichamelijke kwetsuur en vraagt God om die ‘angel’ weg te nemen. Dat doet de Heer niet. En Paulus krijgt te horen wat we allemaal nodig hebben, maar Enen in het bijzonder: ‘Mijn genade (chèsèd, overal tierende goedheid) moet jouw genoeg zijn.’ Genade is Gods maatwerk en het is niet voor niets dat juist Paulus daar vaak over schrijft. Hij voelt als geen ander hoe levensveranderend ‘goedertierenheid’ op ons kan inwerken. Het is geen idee, het is een manier van zijn. Een leefwijze. Een true way of life, geleerd van de man die zei: ‘I am the way. I am the truth. I am the life.’

Herken je dat gevoel dat je na een vakantie geen of weinig zin hebt om weer aan de slag te gaan?

Dat is niet vreemd.

‘Vakantie’ betekent ‘leegte’. En in een paar weken leegte komen we vaak bij onszelf. Voelen we onszelf wat beter dan in de dagelijkse flow van ons werk.

De huidige coronacrisis geeft ook die leegte, maar dan komt er voor je gevoel meer ‘oordeel’ over. ‘Crisis’ betekent ‘oordeel’.

De crisis legt dan ook, meer dan vakanties, de zogenoemde ‘bullshitjobs’ pijnlijk bloot. De banen die, voor ons gevoel en bij nadere bestudering, eigenlijk helemaal niet nodig zijn. Overbodig. En het nare is dat je dat zélf aanvoelt.
Het heeft geen zin om de ‘stierenstrontbanen’ op te sommen of aan te wijzen. Het heeft wel zin om de gevoelens bij je baan en werk serieus te nemen.

Het is natuurlijk confronterend voor je als je moet concluderen dat je je niet bewust bent geweest van die onzinnigheid- en zinloosheidsgevoelens. Niemand wil irrelevant werk doen. Niemand wil werken om aan het eind van de maand zoveel mogelijk geld over te houden.

Nou ja, ons ego wil dat misschien.
Maar ons echte ik?
Tuurlijk niet.

In een crisis komen we vaak tot onszelf. We voelen diep in onszelf dat we niet op onze (werk)plek zitten, en “eigenlijk” wat anders zouden willen doen. Dat kan een sterke innerlijke maar ook sterk onderdrukte drang zijn.

Wat gebeurt er als je die drang in de ogen kijkt?
Wat voel je als je je verlangens serieus neemt?

Schaamte kan om de hoek komen kijken.
Lusteloosheid.
Verdriet.
Oordeel over onszelf. ‘Wat ben ik in godsnaam met mijn (werk)leven aan het doen?’

Maar – en dat is de ware hoop – bij acceptatie van al deze gedachten en gevoelens en het doorleven ervan… komt er ruimte vrij voor je roeping!

En dat werkt onnoemelijk bevrijdend!

Herken je dit?
Wil je hier een eerlijk en oordeelvrij gesprek over aangaan?
Wil je begeleiding naar je roeping?

Dan kan dat.

Welkom voor een eerlijke confrontatie, met het oog op een eerlijke toekomst!

Neem gerust én gedurfd contact met me op!

De paus heeft de wereld opgeroepen om straks om 12.00u met elkaar het Onzevader uit te spreken. Ik doe er met mijn gezin graag aan mee.

Waarom?

Omdat ik geloof en graag wil verklaren dat het Onzevader het meest verbindende gebed dat ons is overgeleverd. Het doet volkomen recht aan ons hele mens-zijn en aan de goddelijke Bron vanwaaruit wij voortkomen, vanwaaruit wij leven en waarnaar we ooit terugkeren.

Bid daarom als volgt: ‘Onze Vader in de hemel, laat uw naam geheiligd worden, laat uw koninkrijk komen en uw wil gedaan worden op aarde zoals in de hemel. Geef ons vandaag het brood dat wij nodig hebben. Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven wie ons iets schuldig was. En breng ons niet in beproeving, maar red ons van het kwaad. Want aan u behoort het koningschap, de macht en de majesteit tot in eeuwigheid. Amen.

[Jezus van Nazaret, in Matteüs 6: 9-13]

Het Onzevader en het enneagram
Ongeveer 15 jaar ken ik nu het zogenaamde Negentypen-model dat je misschien wel kent onder de Griekse naam: het enneagram. Het model dat onze onbewuste reactiepatronen in denken, doen en voelen in kaart brengt, bestaat uit negen typen. Ik noem het “lenzen”, omdat ze inzicht geven in de manier waarop wij persoonlijk en bij voorkeur naar onszelf, naar anderen en ook naar God kijken.

We hebben allemaal een favoriete lens die we het liefst en het langst opzetten en waar we ons het lekkerst in voelen, maar let op…. nu komt het…. we zijn toch echt allemaal ook in bezit van de andere acht.

De grap of het wonder (kies maar) is dat je in het Onzevader alle negen typen van het enneagram terugziet. En ik kan het door de oproep van de paus niet laten om dat (uiteraard ook té) kort en krachtig te beschrijven. Heel persoonlijk, naar jou.

Ik ben benieuwd. Welke Typebeschrijving(en) doet wat met jou? In welke herken jij jezelf het meest?

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op harmonie, vrede en verbinding? Ben je verdraagzaam en rustgevend? Voel jij je goed als de groep zich goed voelt? Vermijd je conflicten omwille van het ‘wij-gevoel’? En is de liefde jouw hoogste waarde en doel, en vind je meer en meer ook jezelf de moeite waard om geliefd te zijn?

Dan vind jij het ongetwijfeld fijn dat het gebed zo begint:

‘Ónze Vader…’ (waarbij we ervan uitgaan dat die Vader – de Bron van alles en iedereen – gezond en dus een en al liefde is.) #enneagramtype9 #DeVredestichter

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op volmaaktheid en perfectie? Heb je een soort innerlijk, moreel kompas voor wat goed en fout is? Ben je gedisciplineerd en houd je van orde, netheid, zorgvuldigheid en zuiverheid? Kun je absoluud niet tegen spellingfouten en móet je daar iets van zeggen? Onderdruk en vermijd je die ergernis en boosheid in je? En: gebruik je regelmatig woorden als ‘goed zo!’, ‘juist!’, ‘precies!’, ‘klopt!’, ‘exact!’ of ‘zo moet het (niet)!’ Ben je gauw verongelijkt omdat alles (relatie, gezin, werk, klus) gewoon goed moet of veel beter kan gebeuren,

Wat een mooi streven! Met perfectie en perfectionisme is niks mis! Je kunt er natuurlijk wel eens helemaal gek van worden. Maar relax maar. Ga maar ontspannen om de bestaande imperfecties. De perfectie bestaat al.

‘… in de hemel.’

Je wilt de hemel (de perfectie, de volmaaktheid, God zelf!) graag op aarde zien. Wauw. Maar juist omdat die hemel en die God al bestaat…. ga voor die volmaaktheid in vertrouwen en rust. #enneagramtype1 #DePerfectionist

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op het helpen van anderen? Zie en voel jij al snel aan wat een ander nodig heeft? Ben je hartelijk en sociaal? Vind je dat iedereen warmte, zorg en barmhartigheid verdient? Hou je ervan om wonden bij anderen te helen en steek je daar veel tijd in? Kijk je snel voorbij aan je eigen behoeften, en onderdruk je die regelmatig? Verlang je diep van binnen naar (het bestaan van) onvoorwaardelijke liefde, zodat ook jij – net als Onze Vader – kunt geven zonder iets terug te hoeven krijgen?

Wat zou je ervan vinden om in eigen wil en in alle vrijheid dit te zien gebeuren:

‘Laat uw naam geheiligd worden.’

Heiligen is o.a. heel en gezond maken. Gods naam kan door zowel gelovigen als niet-gelovigen flink worden verziekt. Gods naam verdient de grootste zorg. #enneagramtype2 #DeHelper

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op succes en uitblinken? Hou je van presteren en winnen? Houd je je graag bezig met sales en marketing? Voel jij gewoon aan wat de beste mnaier is om producten aan de man brengen? Ben je doelgericht, positief en gedreven? En kun jij, om je doelen te bereiken, jezelf als een kameleon aanpassen aan alle omstandigheden? Denk jij: “Linksom of rechtsom – als het doel maar bereikt wordt!” Heb jij het nodig dat je hierin meer en meer groeit naar eerlijkheid en oprechtheid, zodat de hoop dat het goed komt en je gewaardeerd wordt om wie je werkelijk bent (en niet om wat je allemaal hebt gepresteerd en bereikt) werkelijk waar voor je wordt? Wil je doelen bereiken zonder dat je daarvoor je hart en gevoel moet uitschakelen?

Dan zou je deze hoop wel eens kunnen voelen:

‘Laat uw koninkrijk komen.’

Israël leefde eeuwen in verwachting van het koninkrijk van God. Een nieuwe wereld waarin recht en gerechtigheid heerst. Eerlijkheid en vrede. Jezus maakte dit doel in zijn leven duidelijk. En ging ervoor. En verloor hierbij nooit zijn hart, en ging nooit voor de korte klap. Hij leerde het en leefde het uit: hoop is een geduldige en pijnlijke hartzaak! #enneagramtype3 #DeBereiker

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op anders en op bijzonder en speciaal zijn? Kleed jij je graag anders? Houd je er een andere levensstijl op na dan de meerderheid, en houd je je daar aan? Is ‘alto’ of ‘alternatief’ geen vies woord voor jou? Heb je een hekel aan alledaagsheid en sleur? Ben je fijngevoelig, meelevend, melancholisch, creatief en introspectief? Ga jij voor gerechtigheid op de wereld? Voel jij het onrecht in de wereld in je eigen lijf botsen? Voel jij ook haarfijn aan wat een ander voelt (en zelfs beter dan wat je zélf voelt)? Wil jij ten diepst oorspronkelijk zijn? Voel je je ergens verbonden met de bron – buiten en (vooral) in ons? En wil jijzelf ten diepste of ten hoogste ook geloven dat je erbij hoort? Zou je meer balans willen voelen en alledaagsheid ook gezond willen omarmen?

Dan ben je het ongetwijfeld eens met dit gebed. Nee, jij voelt die! Jij voelt het holisme!

‘Laat uw wil gedaan worden, op aarde zoals in de hemel.’

Niet ras, afkomst, geloof, kerkkeuze bepaalt wie bij de familie van God hoort. Jezus zegt: ‘Iedereen die de wil van mijn Vader doet, die is mijn broer en zus.’ Wie wil met Jezus meewerken aan het verenigen van de hemel en aarde? #enneagramtype4 #DeIndividualist

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op kennis? Vind jij dat er altijd iets nieuws te leren en te ontdekken is? Hou je misschien van (veel) lezen en onderzoeken? Ben je scherpzinnig, leergierig, nieuwsgierig, beschouwend en onafhankelijk? Voel je je diep van binnen eigenlijk niet zo welkom in de wereld (je haat verjaardagen en praten over koetjes en kalfjes) en is jouw opgedane en zorgvuldig gedeelde kennis de brug naar die wereld? Trek je je graag terug om energie en nieuwe kennis op te doen? Zou je er op willen vertrouwen dat de juiste kennis op het juiste moment aanwezig is, en je je dus volledig kunt laten zien? Juist omdat je capabel genoeg bent? Zie je jezelf wel eens als gulzig of een tikkeltje hebzuchtig als het om het je eigen ruimte, privacy, tijd en kennis gaat? Heb je een haat-liefde-verhouding met hamsteren? Wil je dat (vooral wat kennisvergaring betreft), maar voel je dat het je vooral ook erg moe maakt? Heb je een rijk gevoelsleven, maar deel je dat moeilijk met anderen, introvert als je (voor je gevoel meer dan anderen) bent?

Dan resoneert misschien de volgende zin van het Onzevader wel in jou:

‘Geef ons vandaag het brood dat we dagelijks nodig hebben.’

Genieten van en dealen met genoeg, that’s the spirit! #enneagramtype5 #DeWaarnemer

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op veiligheid en loyaliteit? Ben je een ster in het inschatten van risico’s? Ben je behoedzaam, een tikkeltje conservatief en sta je vaak voor de instandhouding en de blijvende waarde van tradities? Zie je jezelf als een harde werker, een bezige bij? Hou je van het team- en saamhorigheidsgevoel? Heb je een scherp oog voor verkeerd gedrag en wijs je dat snel aan? Vind je trouw en betrouwbaarheid de belangrijkste waarden, en koester je die bij jezelf zoals een hond zijn puppy’s of het huis van de baas beschermt en bewaakt? Wil je meer en meer werken aan het geloof en vertrouwen in jezelf, anderen en de wereld. Twijfel en (be/ver)oordeel je veel of gemakkelijk, ook jezelf? Heb je de neiging eerder fouten van anderen aan te wijzen dan je eigen angsten toe te geven (door projectie)? Schommel jij constant tussen bezorgdheid en moed? Gedraag je je zowel angstig als dapper, zowel doortastend en loyaal als koppig en wantrouwend.

Dan herken je je misschien wel in dit gebed:

‘En vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven wie ons iets schuldig was.’

Wat een gebed! Niet ‘zodat’ maar ‘zoals’! Zou je niet heel graag op die manier in het leven willen staan? #enneagramtype6 #DeLoyalist

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op plezier en genot? (Zo niet, dan ben ik het. ;-)) Sta je bekend om je spontaniteit, enthousiasme en optimistische levensvisie? Gebruik je vaker dan anderen positieve woorden als ‘super!’, ‘fantastisch!, ‘geweldig!’, ‘leuk’ ‘wauw!’, ‘awesome!’, ‘ongelooflijk!’, ‘lekker!’, ‘heerlijk!’ enz. Ben je nieuwsgierig, charmant, open en rijk aan ideeën? Hou je van kinderen en speel/game je zelf ook graag? Ben je gek op humor en grappen? Vermijd je pijn dan ook het liefst met relativering, luchtigheid en een goeie grap en kan de dood in jouw ogen zomaar je beste vriend zijn (Herman Finkers)? Als je christelijk bent, voel je je thuis – of juist helemaal niet – in de evangelische kerk en de Opwekkings(!)-liedcultuur. Voel je de opgelegde beperking in deze coronacrisis in je lijf? Nou ja, vóelen? Rationaliseer je pijn en beperking snel weg door juist te zeggen dat ‘zo’n crisis ook weer nieuwe kansen geeft?’ Vlucht je (te) snel weg in toekomstplannen? Naar betere tijden? Andere mensen? Nieuwe opties? Naar God? (Om zelf de pijn maar niet te hoeven voelen.) Zou je bewust of onbewust meer werk willen maken van soberheid en innerlijk werk in plaats van de gemakkelijke vlucht naar die heerlijke, fan-tas-tische verre toekomst (veel plannen maken, agenda vol!), meer durven zijn in het hier en nu? Ben je soms gevoelig voor complottheorieën en eindtijdtheorieën en heb je soms het idee dat iedereen tegen je is. Ben je gevoelig voor de verleiding van overmaat (veel eten, veel bingewatchen, veel van wat dan ook, als het maar veel is.) Heb je snel last van afleiding en ben je gevoelig voor verslavingen?

Dan is dit gebedsdeel voor jou:

‘En breng ons niet in verzoeking, maar verlos ons van het kwaad.’

Verzoeking en beproeving, daar ben jij niet onbekend mee. De verlossing werkt vanuit twee kanten: van buitenaf (Jezus: ‘Houd moed, ik heb de wereld overwonnen’) én van binnenuit (Paulus: ‘Laat je niet overwinnen door het kwaad. Maar overwin het kwaad door het goede.’) Enthousiasme betekent letterlijk: God-in-je. #enneagramtype7 #DeEnthousiasteling

—————————————————————————————————————

Ben jij een type dat gericht is op sterk zijn? Voel je veel bij en voor macht, leiderschap, delegeren en controle? Ben je actiegericht, direct, onafhankelijk? Ben je niet zo snel van je stuk gebracht en hou je ervan om uit te dagen en uitgedaagd te worden? Hou je van het gaspedaal op de snelweg en vind je het lastig om daar niet de controle over de rest van het verkeer te hebben (waardoor je je snel over andere verkeersdeelnemers opwindt)? Maakt onrecht iets in je los en wil je dat koste wat kost bestrijden vanuit een sterk rechtvaardigheidsgevoel? Heb je jezelf aangeleerd (of je voor je gevoel zelfs gepantserd) om zwakte en kwetsbaarheid te vermijden, vanuit de gedachte dat het je macht inperkt en het je kleiner en nietswaardiger maakt? Ontken je je eigen zwakte en kwetsbaarheid vaak al snel? En ga je hier gerust de strijd over aan? Kaats je de bal bij kritiek bijna automatisch (en uiteraard sterker) terug? Krijg je bij de vraag of je van plagen houdt zo’n typische glimlach om je mond? Geloof je in de onschuld van het kind en sta je als een rots voor je gezin? Zou je ook meer willen geloven in de onschuld van het kind in jezelf (wat vaak weinig aandacht heeft gekregen)? Zou je meer onbevangen en met minder controle(behoefte) of oordeel door het leven willen gaan? Warmer? Zachter?

Bid dan deze krachtige, stevige slotwoorden mee.

‘Want aan u behoort de regering, de macht en de majesteit, tot in eeuwigheid.’

Gods macht wordt door Jezus getoond. De dienende leider. Hij liet zien: kracht bestaat in kwetsbaarheid en zwakheid. Geen machtige opstanding zonder ultiem kwetsbaar en vernederend kruis. De koning van de wereld leerde het, en deed het zelf: ‘Er is geen grotere liefde dan je leven voor je vrienden te geven.’ God heeft de macht, en is in staat die macht over te dragen aan ons. Gods Geest en Mindset kan matchen met onze geest en mindset. We kennen prachtige voorbeelden in de wereldgeschiedenis. #enneagramtype8 #DeLeider

—————————————————————————————————————

En ik zie het gebeuren. In mijn dromen. In mijn verlangen. Hoe iedereen zichzelf min of meer in alle zinnen van het Onzevader herkent.

En ik hoor hoe de hele mensheid, vroeg of laat, een woord uitspreekt dat de klinkers heeft van de godsnaam JaHwèH. Er zit adem en lucht en blijvende, God-en-mens-verbindende levensenergie in het slotwoord van alle gebeden die in de naam van Jezus worden uitgesproken:

‘Amèn.’

—————————————————————————————————————

Deze blog dank ik voornamelijk aan twee boeken:

1. De door mij uitgewerkte link tussen het Onzevader en het enneagram las ik in het boek van Richard Rohr en Andreas Ebert, alleen in de Eerste Druk. Het enneagram – een weg naar zelfkennis.

2. Kleine ego’s, grote zielen. Van Elly Voorend en Piet van Haaster. Mijn opleiders Coaching & Counseling Ennegram en Transactionele Analyse.