Eigen(wijze) behoeften

Op Facebook schreef ik op 15 juli 2020:

Ik hoop dat er in onze samenleving en in de kerk, misschien juist ook door de coronacrisis, meer ruimte komt voor…

1. ergernis, zuivere verontwaardiging (i.p.v. perfectie);
2. eigen behoeften (i.p.v. altijd voor de ander klaar moeten staan);
3. falen (i.p.v. winst-, groei- en succesformules);
4. alledaagsheid (i.p.v. bijzonder en uniek willen zijn);
5. het niet-weten, het mysterie (i.p.v. kennis en zeker weten);
6. fouten durven maken (i.p.v. verzekerde veiligheid);
7. pijn (i.p.v. genot en leukigheid);
8. kwetsbaarheid (i.p.v. machtsdenken);
9. conflicten in de ogen durven kijken (i.p.v. vermijden).

Er volgde een reactie van M.:

‘Wat is er mis David met de ‘i.p.v. doe dingen’?
Dat is juist wat ik mis van “vroeger”. We stonden kerkelijk veel meer voor elkaar klaar, we individualiseren juist meer, we denken erg veel aan ons zelf en zijn ’s avonds te moe om nog de deur uit te gaan. Ik mis het en tegelijkertijd maak ik er zelf ook deel van uit… Toch vind ik dat we juist hier tegen moeten vechten! Jezus zegt: omzien naar elkaar! De hele bijbel spreekt over naar elkaar omzien.

Ik vroeg M.: ‘Reageer je vooral op punt 2?’

Ze zei: ‘Klopt. We worden egoïstischer.’

Na een week reageerde ik.

—

Beste M.,

Ik voel met je mee dat het raar klinkt als ik schrijf dat er meer ruimte moet komen voor onze eigen behoeften. Wat je zegt: We moeten er toch juist voor elkaar zijn…? En niet egoïstisch?

Een paar dingen:

1. Ruimte maken voor eigen behoeften is geen ruimte maken voor egoïsme. Egoïsme kan wel een valkuil worden. Of een gevolg van steeds maar ruimte maken voor jezelf en eigen behoeften.

Ik denk dat ruimte maken voor je eigen behoeften een noodzakelijke voorwaarde is om er echt, helemaal en onvoorwaardelijk voor anderen te kunnen zijn.

2. Zowel in als buiten de kerk kan de hardnekkige overtuiging bestaan om er meer voor anderen te (moeten) zijn dan voor jezelf. Waarschijnlijk is dit een gevolg van Paulus’ opdracht om het belang van de ander hoger te achten dan het eigenbelang. Maar dat gaat over iets anders dan de verhouding tussen naastenliefde en zelfliefde, waarover ik het hier heb.

Andermans belang en ons eigen belang speelt bijvoorbeeld in de zwarte-pieten-discussie. Of als onderdeel in het wel of niet vlees eten.

Naastenliefde en zelfliefde spelen een rol op sociaal gezondheidsniveau. Hoe kun je de ander liefhebben als je niet NET ZOVEEL van jezelf houdt? Hoe kun je in andermans behoeften voorzien als je niet NET ZOVEEL zorg verleent aan je eigen behoeften?

3. Toen ik dominee was en nu ik als coach werk, kom ik mensen tegen die in dat laatste vastlopen. Ze zorgen zoveel voor de ander dat ze zichzelf en hun eigen behoeften vergeten. En wat denken ze? Dat zij daarmee doen wat God/Jezus/hunouders/dedorpscultuur/demaatschappij/dewereld/ofwieofwatdanook van hen vraagt.

Het is erg pijnlijk voor dit type mensen, maar zeker ook troostvol om te horen dat God zegt dat ‘we onze naaste moeten liefhebben ALS onszelf.’ Veel christenen, vooral type-2-mensen (in het enneagram), hebben daar van gemaakt: ‘Je moet de ander EIGENLIJK MEER liefhebben DAN jezelf.’

En je raadt het al: overspanning, oververmoeidheid, burn-out met daaronder een negatief zelfbeeld… is het gevolg. Want: ‘Ik doe zoveel voor de ander… en ik krijg er niks voor terug. Terwijl ik het echt goed doe, en goed bedoel, en…’

Zolang wij, ook in de kerk, geen zorgdragen voor onze eigen behoeften is het wachten op problemen. Want wat is het gevolg? Dat stiekem de ander die wij liefhebben, die wij helpen, voor wie wij zorgen, de vervuller van onze eigen behoeften moet zijn. (Met dankbaarheid of verering bijvoorbeeld, maar dat vervult nooit, dus je blijft anderen helpen, enzovoort, enzovoort).

Dat lijkt nederig. (‘Ik red me wel, ik hoef niet voor mezelf te zorgen. Het gaat niet om mijn, maar om jouw behoeften.’

Een grote valkuil voor hulpverleners, dominees, coaches, enz.)

Maar het is trots. (Lees de zin hierboven tussen haakjes nog maar eens, en vóel hem maar eens.)

Daarom hoop ik dat er in de kerk en in de samenleving meer ruimte komt voor eigen behoeften.

Maar bovenal hoop ik op wat er tevoorschijn komt als de eigen behoeften gaan schuren met andermans behoeften. Als we voor beiden zorgdragen.

HEB JE NAASTE LIEF ÁLS JEZELF.

PS. Jezus gaat ons voor, ook in de zelfzorg. Hij voorzag de trots toen de menigte hem koning wilde maken. Hij ging terug naar zijn diepste eigen behoeften, en bad de hele nacht alleen. Daarna kon hij weer verder. (Terwijl hij waarschijnlijk een hele goede, Davidiaanse koning zou kunnen zijn. Wat hij uiteindelijk ook werd, maar dan anders dan, eh, de koning David van toen.)

En zelfs aan het kruis, zorgde Jezus voor zichzelf. ‘Ik heb dorst’. Geen valse vroomheid of een ongezond messiascomplex bij onze Heer, in de zin van: ‘Ik hang hier voor de hele wereld, dus om mijn eigen behoeften gaat het vanaf nu niet meer.’

Supergezonde zelfzorg (voor ons lichaam en onze ziel) is de bodem voor de fysieke zorg en zielzorg die we anderen verlenen.

Kun je hier iets mee, M.?