‘Geef mij wijsheid’ – Het waarnemende Enneagramtype 5

Heb jij iets met de volgende mensen?

Buitenland: Bill Gates, Steve Jobs, Stephen King, Kurt Cobain, Charles Darwin, Frederich Nietsche, Karl Marx, Wolfgang von Goethe, Woody Allen, Stephen Hawking, Bobby Fischer.
Binnenland: Robbert Dijkgraaf, Renate Dorrestein, Simon Vestdijk, Marga Minco, Alexander Pechtold, Marten Toonder, Wim Kan, Annie M.G. Schmidt, Vincent van Gogh.
Bijbel: Eva, Samuël, Tomas, Maria (moeder van Jezus), het bijbelboek Prediker.

Ja? Dan heb je waarschijnlijk de EnneagramType 5-lens of ben je daar zijdelings mee verbonden. Of je raakt aan het Type 5 door je groei- en stressrichtingen (naar Type 8 en 7).

In het Enneagram-Inleidingsblog wordt het Type 5 omschreven als:
De Waarnemer, de Beeldenstormer, de Probleemoplosser, de Denker, de Innovator, de Specialist, de Radicaal, de Deskundige.

Het Enneagramtype 5: ‘Ben ik capabel?’
Laat waarnemen maar aan het Type 5 over. Het zit hem in het bloed. Van alle Typen is het Type 5 het meest opmerkzaam en scherpzinnig. Bijna niets ontgaat hem, alles neemt hij waar. ‘De Waarnemer’ is vaak specialist op een bepaald vakgebied en bezit daarmee veel en diepgaande kennis over zaken. Ook heeft hij een sterke motivatie om gestructureerd te werken en is hij analytisch, eerlijk en intellectueel. Hij kan goed hoofd- en bijzaken scheiden. Tevens is De Waarnemer door diens onafhankelijke, afstandelijke natuur goed in het bewaren van geheimen. Objectiviteit en nuchterheid staan hoog in het vaandel.

Een Vijf wil capabel, bekwaam en competent zijn. Het is de vraag die boven zijn leven hangt, in zijn hart en vooral in zijn hoofd leeft: ‘Ben ik bekwaam of capabel?’ Op het moment dat de Vijf iets beheerst, voelt hij zich goed. Deskundigheid en ‘weten waarover je praat’ is voor een Vijf zo logisch als wat. Dit betekent dat een Vijf behoorlijk op zijn tijd en ruimte is gesteld. Vraag iets aan een Vijf, en het eerste wat een Vijf kan doen is op de klok kijken. Tijd is kennis. En beiden mogen niet zomaar verloren gaan.
Vijven zijn daarom vaak ook goede planners en vinden het comfortabel om in strakke of afgesproken tijdsblokken en afgebakende en voor zichzelf ingerichte ruimtes te werken. Monniken zijn dan ook het prototype Vijven: de beschikking hebben over een eigen ruimte en een eigen tijdsindeling is voor een Vijf de hemel op aarde.

Een Type Vijf houdt emotioneel graag afstand van anderen. Ze beschermen als het even kan hun privéleven. ‘Laat me met rust’ is een diepe wens van de Vijf. Afstand houden (een vereiste om goed te kunnen waarnemen) past hen goed. Vijven zijn objectieve en effectieve beslissers, counselors en, zoals gezegd, monniken. Ze zijn vaak gek op boeken en kennis. Ook staan ze bekend om hun verzameldrift. En o ja, Vijven zijn vaak ook gek op de natuur. Vooral het bos – bomen zijn dé symbolen van levenswijsheid – is een plek waar de Vijf graag is. Er valt daar zoveel te zien, te mijmeren en na te denken. Boswachters zijn dan ook vaak Vijven.

De Waarnemer ondervindt door zijn persoonlijkheid vaak moeite met het onderhouden van menselijk contact en persoonlijke relaties. Door de nadruk op het intellectuele, is het moeilijk voor de waarnemer om spontane dingen te doen. De Waarnemer kan zichzelf daardoor gesloten en afstandelijk houden, niet altijd naar eigen tevredenheid overigens. De Waarnemer is goed in luisteren, en sterk als het gaat om het eigen vakgebied. Verder is het vaak moeilijk voor een Waarnemer om met anderen te praten, vooral in een groep – hij hoort alles. Hij heeft ook meestal geen behoefte om over koetjes en kalfjes te praten. Conflicten worden het liefst vermeden of – een sterke kwaliteit van de Vijf – deskundig opgelost.

Vijven en hun vleugels
Je hebt twee soorten lenzen in het Type Vijf. Daardoor kunnen twee typen Vijf nog behoorlijk van elkaar verschillen.

1. De Vijf-met-een-Vier-vleugel. Dat is een Waarnemer die ook iets van Type Vier heeft: de Individualist. Dit Type wordt wel ‘de Beeldenstormer’ genoemd. Het vermogen om goed te kunnen analyseren én persoonlijk in actie te komen tegen de status quo of heersende maar niet (meer) functionerende denkbeelden, maakt dit Type 5 anders dan de 5-met-6-vleugel. Ze zijn emotioneler, introspectiever en creatiever. Vaak voelen ze meer aangetrokken tot de kunst of het schrijversvak. Je zou ze kunnen omschrijven als creatieve eenlingen die eenvoudig de verbinding tussen hoofd (Type 5, 6 en 7) en hart (typen 2, 3 en 4) kunnen leggen.

2. De Vijf-met-een-Zes-vleugel. Dit is een Waarnemer die ook iets van Type Zes heeft: de Loyale. Dit Type wordt wel ‘de Probleemoplosser’ genoemd. Omdat de Typen 5, 6 en 7 in het hoofd blijven, is dit Type misschien wel het meeste zuiver intellectuele Type. Ze zijn zeer geïnteresseerd in theorieën en in het verzamelen van feiten en kennis. Hun hoofd kan voor hun gevoel, nee, naar hun idee natuurlijk, dan ook bomvol komen te zitten. Hun waarnemeningsvermogen wordt meer dan in het andere subtype-5 ingezet in samenwerkingsverbanden, als (leidinggevende) denktanks in bedrijven bijvoorbeeld of als mede-deskundige (hulpverlener) in een psychologen-praktijk.

Een Vijf op z’n mooist en op z’n lelijkst
Een Vijf op z’n mooist combineert zijn eigen kwaliteiten met die van de Acht (‘De Baas’). (Bekijk in dit blog alle Typen en hun namen.) Een gezonde Vijf gaat merken dat hij leiderschapskwaliteiten heeft, en zet zijn sterke analytische vermogen met dat doel in. Zijn wijsheid en kennis geeft macht en beschermt en voedt het bedrijf, het gezin of de samenleving. Een gezonde Vijf komt daarmee uit zijn zelfgekozen isolement, zowel qua ‘jezelf wegstoppen in je hoofd’ als ‘jezelf onthouden van anderen’. Een Vijf blijft hierin wel zichzelf en zal zich altijd gereserveerder en terughoudender opstellen dan een “echte” Acht. Een volwassen Vijf is gegroeid in (levens)wijsheid. Kinderen en kleinkinderen kunnen bij opa- en oma-5 voor inspiratie en levenslessen terecht! Want ze hebben het leven perfect waargenomen én ervan geleerd.

Een Vijf op z’n lelijkst laat in zijn Type de donkere kanten van de Zeven (‘De Optimist’) zien. Het hoofd en het denken biedt de Vijf een veilige omgeving. Maar als die veiligheid niet meer gevonden kan worden kan de Vijf doorschieten naar de ongezonde kanten van de Zeven. Ze storten zich impulsief in activiteiten. Vanuit hun hoofdzonde – Hebzucht: denk aan het willen hébben van tijd en ruimte – kunnen ze zich storten in materiële koopzucht om pijn niet te voelen of te verlichten. In het ergste geval vechten ze tegen hun angst en pijn door agressie, verdovingsmiddelen en ongevoeligheid ten opzichte van het doel waarnaar ze streven.

Meer weten over dit Type? Ontdekken hoe je als Type 5 uit het Enneagram en van jezelf wordt bevrijd? Welk wereldbeeld en welke wijsheden je daarbij kunnen helpen? Doe dan de Enneagramtraining- en -Masterclass van de Enneagramdominee (zakelijk). Ben je als particulier geïnteresseerd in de zoektocht naar je eigen Type, kijk dan eens naar de aangeboden cursus op deze pagina!