‘Juist, precies, klopt, goed zo!’ – Het perfectionistische Enneagramtype 1

Het Enneagramtype 1
Typen Eén zijn harde werkers, principieel, perfectionistisch, geordend, punctueel, rigide, idealistisch en met een sterk intern moreel kompas – dan heb je het over EnneagramTypen 1.

In het Inleidingsblog krijgt dit Type de volgende namen: De Perfectionist, de Idealist, de Advocaat, De Leraar, De Hervormer, De Moraalridder, De Organisator.

Je hebt een groot rechtvaardigheidsgevoel, je wilt het aller-, allerbeste, kunt goed organiseren, bent adviserend, luistert goed naar je intuïtie, komt je verplichtingen na (en kunt er niet tegen als anderen afspraken niet nakomen), je bent eerlijk, nobel, formeel, vermijdt fouten en bent gewetensvol. Je wilt perfect zijn, want dan voel je je goed. Ook beschik je over visie. Jij weet en voelt hoe de toekomst er uit zou moeten zien, en kunt dat ook aan anderen overbrengen. Al hebben veel Enen er last van dat ze wat moeilijk uit hun woorden komen. Mozes was geen sterke prater en van Paulus was bekend dat hij schriftelijk veel sterker (en harder) was dan verbaal.

Regels en orde zijn je houvast, je gebruikt ook vaak het werkwoord ‘moeten’ en ‘juist!’ zeg je ook vaak. Je hoort het jezelf waarschijnlijk regelmatig tegen ander zeggen: ‘Nee, wacht even, je moet het zus en zo doen. Laat mij het anders maar even voor je doen.’ Of je denkt zelfkritisch: ‘Ik zou eigenlijk beter moeten leven.’ Je neiging om goed te willen zijn is zowel je kracht als je valkuil. De druk om niet te falen, altijd gelijk te moeten hebben of de beste visies en ideeën te moeten hebben, kan onnoemelijk zwaar worden. Overspanning is een dreigende werkelijkheid voor Enen.

Je voelt je thuis in het onderwijs, in wat voor tak (van sport) dan ook. Je hebt anderen gewoon veel te leren, en kunt dingen goed voordoen en overbrengen. En je hebt een geweldig gevoel voor wat er nog aan schort. Wat beter kan. Als jij in een ruimte komt, valt je ook meteen op wat er ontbreekt of scheef hangt. Je moet de neiging onderdrukken om dat scheve schilderijtje recht te gaan hangen – je bent niet thuis, zeg! 😉
Je kunt gevoelig zijn voor smetvrees. De lijfspreuk ‘rust, reinheid en regelmaat’ zou jij bedacht kunnen hebben. En ergens een scheiding in je kapsel vind je mooi en netjes.

Je drijfveer (of hoofdzonde) is woede, die je sterk weet te onderdrukken. Het is je woede die je (min of meer) voelt wanneer iets niet klopt of deugt. En ja, zo nu en dan barst de bom. En dan ook goed, vaak tot je eigen verrassing – en teleurstelling. Want je vindt eigenlijk dat je jezelf ten alle tijde moet kunnen beheersen. Ja toch? Dat verwacht je toch ook van anderen? Lastig hoor…
Maar goed, leve de woede. Het is een helende kracht. Stel je voor dat we alles maar zouden laten gebeuren. Leve de Enen die dan in actie komen, en zuivere moraliteit kunnen koppelen aan zuivere of heilige woede. Dat zijn de ware en vaak spiritueel gezonde wereldverbeteraars.

Enen en hun vleugels
Je hebt twee soorten lenzen of vleugels het Type Eén. Daardoor kunnen twee typen Een nog behoorlijk van elkaar verschillen.

De Een-met-een-Negen-vleugel. Deze Perfectionist heeft een link met het Type Negen, de Bemiddelaar. Deze combinatie wordt de Idealist genoemd. Een scherpzinnig, wijs en beschaafd Type. Enigszins emotieloos, introverter, teruggetrokken, en beschikkend over een filosofische houding op de langere termijn. Gek op de (stilte van de) natuur. Dit Type wil dingen verbeteren, maar met een zachtere, afstandelijkere benadering dan anderen Enen.

De Een-met-een-Twee-vleugel. Dit Type is gekoppeld aan De Helper (Type Twee), en stelt zichzelf dienender op dan het andere Een-type. Dit Type wordt ‘De Advocaat’ genoemd. Hij koppelt zijn principes aan empathie en compassie voor anderen. Ze willen mensen (meer dan het ideaal) verbeteren. Je springt in de bres voor anderen, zolang ze in jouw principes geloven of naar je willen luisteren. Je probeert anderen te overtuigen en te enthousiasmeren voor datgene waar jij voor staat.

Bekende personen
Welke bekende personen zijn in essentie Enen?

Buitenland: Nelson Mandela, Dalai Lama, Gandhi, Hillary Clinton, Al Gore, Putin, Harrison Ford, Johannes Paulus II.

Nederland: Youp van ’t Hek, Freek de Jonge, Jan Marijnissen, Esther Ouwehand, Marianne Thieme, Jan Mulder, Maarten van Rossem, Antoinette Hertsenberg, Gerard Spong, Theo Hiddema, Peter R. de Vries, Boudewijn de Groot, Foppe de Haan, Sonja Barend, Gerdi Verbeet, Johan Cruyff.

Bijbel: Mozes en Paulus. Van Mozes is bekend dat hij als zachtmoedig bekend stond. Het lijkt erop dat hij dit door de jaren heen heeft aangeleerd. In het begin van zijn leven is hij opwindender – hij heeft de dood van een Egyptenaar op zijn geweten.
Paulus veranderde ook ten goede. Hét bijbelse woord dat bij dat veranderingsproces past is ‘genade’: een diep doorleefde, milde, goedheid. Op een gegeven moment vraagt Paulus aan God om ‘de doorn uit zijn vlees’ te halen. Er was iets niet goed met hem. We weten het niet zeker maar waarschijnlijk had hij een oogziekte. Het antwoord dat hij krijgt is het beste medicijn voor een Eén, al is het wel even slikken. Niet een perfect lichaam, maar ‘mijn genade is je genoeg’. Een Perfectionist die genadig leeft, is een uitermate volwassen, plezierig en spirituele persoonlijkheid. Paulus van Tarsus hoort dan ook, samen met Mozes, tot de groten der aarde.

De Eén op z’n mooist en op z’n lelijkst
De Eén op z’n mooist combineert zijn eigen kwaliteiten met die van de Zeven (‘De Optimist’). (Bekijk in dit blog alle Typen en hun namen.) Een gezonde Eén wordt plezieriger, milder en zachtmoedig in de omgang met zichzelf en anderen. Een Eén die gezellig en gek kan doen staat boven zijn eigen morele kompas, en beheer(s)t die. Door zijn plezier kan hij zijn plicht- en dwangmatigheid relativeren en loslaten.

De Eén op z’n lelijkst laat in zijn Type de donkere kanten van de Vier (‘De Individualist’) zien. Vanuit onbehaalde morele doelen en idealen wordt hij cynisch, somber en humeurig. Hoogmoed, een hautaine houding en moreel superieur gedrag maken zich van hem meester. Hij trekt zich terug (in zichzelf) en koelt zijn ongetemde woede, vaak in oordeel, op alles en iedereen – eerder verbaal dan in daden. Woorden maskeren de innerlijke woede beter.